قبل از انجام عملیات پانسمان بر روی زخم یا جراحت، چند مرحله و فعالیت مهم وجود دارند که باید با دقت انجام شوند تا از بروز عفونتها و مشکلات احتمالی جلوگیری شود و پانسمان به بهترین شکل ممکن انجام گیرد. در زیر، فعالیتهای کلیدی که باید قبل از پانسمان انجام شوند، به تفصیل آورده شده است:
1. شستشوی دستها و رعایت بهداشت فردی
- شستشوی دستها: ابتدا باید دستهای خود را با آب و صابون به مدت حداقل 20 ثانیه بشویید. این مرحله از اهمیت ویژهای برخوردار است زیرا جلوگیری از انتقال آلودگیها و میکروبها به زخم، اولین گام در جلوگیری از عفونت است.
- استفاده از ضدعفونیکننده دستها: اگر آب و صابون در دسترس نیست، میتوان از محلولهای ضدعفونیکننده دست با الکل 60% یا بیشتر استفاده کرد.
2. آمادهسازی محیط و تجهیزات
- استریل کردن محل پانسمان: محیط اطراف محل پانسمان باید تمیز و استریل باشد. بهترین کار این است که در یک محیط آرام، خشک و بدون آلودگی این کار را انجام دهید.
- آمادهسازی ابزار و تجهیزات پانسمان: تمام وسایل مورد نیاز برای پانسمان (مانند باند و گاز، پنبه، پمادهای ضدعفونیکننده، چسب، قیچی، دستکش استریل و …) باید آماده و در دسترس باشند.
- استریل بودن ابزار: از ابزار و تجهیزات استریل استفاده کنید تا از انتقال آلودگی و میکروبها جلوگیری شود.
3. ارزیابی وضعیت زخم
- مشخص کردن نوع زخم: ابتدا باید نوع و وضعیت زخم یا جراحت را ارزیابی کنید. این ارزیابی شامل بررسی عمق، اندازه و وضعیت خونریزی زخم است.
- بررسی نشانههای عفونت: در صورتی که زخم قرمزی، تورم، درد زیاد یا ترشحات عفونی داشته باشد، باید به احتمال عفونت توجه کرده و در صورت نیاز از پزشک کمک بگیرید.
- توقف خونریزی (اگر لازم است): اگر زخم خونریزی دارد، ابتدا باید آن را متوقف کنید. برای این کار میتوانید از فشار مستقیم با گاز یا باند استفاده کنید.
4. تمیز کردن زخم
- شستشوی زخم: زخم باید به دقت شسته شود تا آلودگیها و هرگونه debris (پسماند خارجی) از آن پاک شود. معمولاً از محلول نمکی (سالین) برای شستشوی زخم استفاده میشود. در صورت لزوم میتوان از محلولهای ضدعفونیکننده ملایم (مانند بتادین یا کلرهگزیدین) برای ضدعفونی کردن زخم استفاده کرد.
- خشک کردن زخم: بعد از شستشو، زخم باید با استفاده از گاز استریل یا یک پارچه تمیز خشک شود تا از باقی ماندن رطوبت جلوگیری شود.
5. استفاده از دستکش استریل
- پوشیدن دستکش استریل: برای جلوگیری از انتقال میکروبها به زخم، باید دستکشهای استریل بپوشید. این مرحله به ویژه در صورتی که پانسمان باید بر روی زخمهای عمیق یا گسترده انجام شود، اهمیت زیادی دارد.
6. آمادهسازی پانسمان و انتخاب مناسب
- انتخاب پانسمان مناسب: بسته به نوع و اندازه زخم، باید پانسمان مناسب (مثل باند، گاز استریل، پانسمانهای فومی یا ژلی) انتخاب شود.
- استفاده از مواد ضدعفونیکننده: اگر پزشک تجویز کرده است، میتوان از پمادهای ضدعفونیکننده یا آنتیبیوتیکها قبل از پانسمان استفاده کرد تا خطر عفونت کاهش یابد.
7. آمادهسازی بیمار یا فرد آسیبدیده
- اطلاع دادن به فرد: در صورتی که خودتان اقدام به پانسمان میکنید یا فرد دیگری را پانسمان میکنید، باید به او بگویید که چه کارهایی قرار است انجام شود تا فرد از وضعیت آگاه باشد.
- آرامشبخشی به فرد: در صورت وجود درد یا اضطراب در فرد، ممکن است لازم باشد تا او را آرام کرده و به او اطمینان دهید که مراحل پانسمان بهسرعت و با کمترین ناراحتی انجام خواهد شد.
8. بررسی حساسیتها و آلرژیها
- بررسی حساسیت به مواد مختلف: قبل از استفاده از پانسمان یا هرگونه مواد ضدعفونیکننده (مثل بتادین، پماد آنتیبیوتیک و …) باید از حساسیت فرد به این مواد مطمئن شوید. در صورتی که فرد به ماده خاصی حساسیت داشته باشد، از مواد جایگزین استفاده کنید.
9. اطمینان از راحتی بیمار
- موقعیت مناسب فرد: فرد باید در موقعیتی راحت قرار گیرد تا بتوانید پانسمان را بهدرستی و بدون ایجاد درد یا ناراحتی بیشتر انجام دهید.
- پوزیشن بدن: اطمینان حاصل کنید که زخم در موقعیت مناسب برای پانسمان قرار دارد و دسترسی به آن راحت است.
نتیجهگیری:
انجام فعالیتهای ذکر شده قبل از پانسمان کمک میکند تا پانسمان بهطور مؤثر و ایمن انجام شود و خطر ابتلا به عفونت کاهش یابد. همچنین این اقدامات برای تسریع فرایند بهبود زخم و جلوگیری از مشکلات بعدی در آینده ضروری هستند.